lausitz.la : luzica.la

mehr erfahren:wjace zhonić  dokumente:dokumenty  lieder:spěwy  links:pokazki   blog  serbska karta

 

Arnošt Muka
Dopomnjenki na dundanki po Delnich Serbach (1888)

Z: Arnošt Muka, Pućowanje po Serbach, Nakład Domowiny Budyšin, 1957

Z Murjowa wjedźeše naju puć přez Sowjo (Sauo †), wjes, kiž je přez wjele tam bydlacych fabrikskich a kopalnych dźěłaćerjow serbski raz cyle wotbyła, do Rowneje (Rauno †), hdźež wječor wokoło dźewjećich hodźin smjerć mučnaj so do korčmy walichmoj, nóclěh žadajo. Njedóstawši jeho dyrbjachmoj dale sahać po dróze do Ranja (Großräschen), hdźež bě pječa wjace hosćencow. Bě ćežke dźěło za noze, kiž njechaštej so wjace zběhać, přeco dale po twjerdej dróze stupotać k požadanemu nóclěhej. Ja so přewinywši sahach kruće dale, přećel čampaše pomałku za mnu, po kóždych dwacećoch abo třicećoch kročelach dyrbjach zastać, na njeho čakać a jeho zmužić. Nadobo přińdźechmoj do fabrikskeho sydlišća – bě ćma – zastupichmoj do rozswětleneje korčmy při dróze – myslachmoj, zo je to Rański hosćenc a žadachmoj nóclěh – zhonichmoj, zo je to jeničce korčma za fabriksku koloniju; mnozy tam pijachu a halekacy dźěłaćerjo – někotři čorni kaž sazarjo – na naju tak woči wuwalachu, zo so Bohu dźakowachmoj, jako běchmoj z čiłymi stawami z tutoho tochu jara tužneho powětra.

Znowa nasta za mnje stara ćeža: stupać – stupać – na A. čakać a jeho spokojeć. Skónčnje – bě tołsta ćma – zasłyšachmoj z bliska psy šćowkać a bórze z wěže 11 ćěpješe: stejachmoj w Ranju. Domasachmoj so k hosćencej blisko cyrkwje – bě hižo zawrjeny – kłapachmoj so nutř – ničhtó so tam njehibaše – po dołhim kłapanju žónski hłós wot nutřka wołaše, zo njebychmoj tola durje rozbiłoj. Žadachmoj zastup! Korčmarka kruće wotmołwi, zo jeje muž doma njeje a zo tak pozdźe žanych cuzbnikow nutř njepušći. Nasta dołhe jednanje z njej – skónčnje wona rjekny, hdyž chcemoj knjeza fararja wopytać, kaž prajichmoj, to njech tam tola hišće dźemoj – farar je blisko – tón budźe juž naju nutř pušćić. Kramosćichmoj so woprawdźe k farje, kotruž bě nam korčmarka ze zady stwjerdźenych duri wopisała – tam bě ćma – fararja Sworu, kotrehož jenož po mjenje jako wudawarja znateho delnjoserbskeho słownička jeho njeboh nana znajachmoj, njechachmoj z łoža honić – tuž čampachmoj zaso před korčmu a wurěčowanje z korčmarku zeza zawrjenych duri započa so znowa, doniž so mój njedopomnichmoj, zo budźe snadź wužitne, hdyž jej swoje wizitne kartki poskićimoj. Korčmarjec kruwar přińdźe na to z dwora před chěžne durje a wotewza namaj tej kartce: ja přidach, zo – hdyž nas nětko nutř njepušći, budźemoj so wobćežować.

Traješe přeco hišće chwilku, prjedy hač naju nutř pušćichu – smědźachmoj nětko w hosćenskej wulkej stwi na słomje ležeć. Jako pak bě naju korčmarka wuhladała a wohladała, praješe, zo horka na stwě dwě łoži hotowej stejitej, zo móžemoj so do njeju hić lehnyć! Tak podachmoj so w nocy po dwanaćich k měrej a spachmoj po sprócnym dźěle z wjele nazhonjenjemi w słódkich drěmkach a sonach, doniž naju na druhe ranje pozdźe słónčko z woknom so nutř na naju posměwkajo njewubudźi.

Korčmar, kiž bě rano ze swinjacych wikow domoj přijěł, naju přećelnje witaše a, zo by winu swojeje lěpšeje strony zaso zahładkował, běše hnydom zwólniwy, naju cyły dźeń – wězo za zapłatu – po wsach wokoło wozyć. W 11 hodźinach chcychmoj wotjěć. Prjedy pak hišće chwatachmoj na faru, knjeza fararja jako něhdyšeho serbskeho literata, potajkim tež naju kolegu, wopytać. Měješe rjanu nowu faru, sam pak bě hižo wobstarny wujk, kiž něko hižo tež na dwě lěće pod zemju wotpočuje. Ze serbskim prědowanjom běše wón, kaž praješe, hižo w lěće 1868 cyle zastał, runjež běše hišće 1880 wosada znajmjeńša po połojcy serbska. Chětro zrudźenaj we wutrobje dla tajkich wobstejnosćow, wotjědźechmoj z korčmy a wopytachmoj přeněmčene wsy Wótšow (Dobristroh, wot 1937 Freienhufen), Barce (Barzig), Załuž (Saalhausen) – rjana wulka nowa wjes – Drochnow (Drochow), poněmčene Sowjo a Rownu, a so naněmčowate Rěpišćo (Reppist †), Sedlišćo (Sedlitz), Žarnow (Sorno †), Zasrjew – po němsku eufemistisce Rosendorf – Lěskej (Lieske), Bobošojce (Bahnsdorf), Wołobuz (Allmosen) – nimale poněmčeny – Suchy Gózd (Dörrwalde), Smogorjow – a běchmoj wječor zaso w Rańšim hosćencu.

W Sedlišću zeznachmoj so z wučerjom Rychtarjom, kotrehož syn tehdy teologiju studowaše a pozdźišo jako kandidat duchownstwa wumrě. Wučer Rychtar běše nazhonity muž, kiž wosebje tež wšelake wěcy wo serbskich wobstejnosćach swojeje wsy a wokolnosće powědać wědźeše; serbske dźěći měješe drje we swojej šuli, tola serbski njewučeše złožujo so po dotalnym wašnju a pječa tež po přeću swojeje wyšnosće. Nimale we wšitkich tych wsach widźachmoj wulke knježe dwory, palencarnje a piwarnje.

impressum