Štwórtk dopołdnja wobhladach sebi Lubin a wosebje w stawniskej chěži na hrodźe rjanu knihownju delnjołužiskich stawow, w kotrejž so wšelake starše rukopisne chróniki wo delnjołužiskich městach a wsach namakaju a tež jedyn rukopisny hornjoserbski słownik wot kapłana Šołty z Wojerec. Zdobom wopytach tam jedneho starožitnosćerja a potom fararja serbskeje cyrkwje, kiž je zdobom z fararjom w Kamjenej (filiala). Kamjeńska cyrkej je pječa najprjeńša a najstarša w cyłej Delnjej Łužicy. Dóńdźech tam, zo bych ju wohladał a widźach tam kožane deski jedneho stareho rukopisa ze srjedźowěka; kaž Lubinski chrónikar Zürner (1714) powěda, běše tutón rukopis Kamjeńskej cyrkwi wot bamža samoho při jeje załoženju w lěće 725 darjeny a wobsahowaše samoručnje (!) pisane epistole japoštoła Pawoła!

W Lubinje zeznach so z jednym Berlinskim gymnazialnym wučerjom, kiž husto wulěty do Błótow čini: tón mi ze spodźiwanjom powědaše, zo ludźo wokoło Tšupca z wulkej ostentaciju wšo serbske prěja.

Popołdnju dźěch z Lubina do Slopišć (Schlepzig) a dyrbjach na dwě hodźinje přez wostudłu pěsačnu holu kročić, prjedy hač tam dóńdźech. Wječor činjach sebi wupiski z cyrkwinskich knihow w korčmje a wobkedźbowach, kak tam cyła črjóda ludźi hač do pózdneje nocy žlokaše a hewrjekaše njedźiwajo na to, zo bě nazajtra ćichi pjatk. Najprjedy so tak někak z nimi znjesech, prašach so za starymi serbskimi knihami, přinjesechu mi někotre němske a jako je kupić njechach a zańč njemějach, santorjachu na mnje hroznje hladajo. Slopišća su hłowna wjes w Delnich Błótach, kotrež pak su wjele snadniše hač Hornje Błóta wokoło Bórkow. Tola přińdu do Slopišć často Berlinjenjo z čołmom wot Lubina sem.

Ćichi pjatk rano do kemšow dźěch ze Slopišc přez Dwóry (Dürrenhofe) po jara mokrych a kisałych łukach do Dubrawy (Krugau); dokelž runje, jako tam do korčmy stupich, kemši zwonješe, wotpołožich swój wačočk wobkedźbujo pódla, kak dwě małej holčce sebi za nana wulku blěsu połnu čisteho kazaštej, a dźěch kemši; sydźech so při durjach we łódźi do ławki; jedna přećelna žónka mi hnydom swoje spěwarske poskići a z druhej hromadźe spěwaše. Widźach tu někotre stare žony, kiž běchu najskerje k spowědźi byłe, hišće w serbskej drasće. Ducy wote mše zhonich, zo su w starych časach w Dubrawskej cyrkwi ludki bydliłe, zo pak su ćekłe, jako tam na wěžu zwony powěsnychu (!). Ludki su tam měłe pozemski chód wot cyrkwje hač do Marijineje hory (Marienberg) srjedź Dubrawy a Njacyny (Bibersdorf).

Potom dźěch na faru, hdźež buch wot knjeza fararja Dietricha jara přećelnje witany a k wobjedej prošeny; haj po wobjedźe – jako běše ze zastojnskim dźěłom hotowy – wón zapřeže a mje přez Kuškow, Mróčnu (Pretschen), Witanojce (Witmannsdorf) do Lutola (Groß Leuthen) dowjeze. Předposledni Dubrawski dušipastyr Böttcher, Němc z Ascherslebena, kiž bě tam z fararjom wot lěta 1839 hač 1879 († 1880) a pod kotrymž serbske prědowanje zasta, běše jara dźiwny čłowjek. Hraješe na přikład kóždy dźeń ze swojimi burami w korčmje skład a nałožowaše pódla husto bibliske hrónčka jara dźiwnje. Chodźeše sam bjez dowolnosće na hońtwu. Njech tu dwě wot njeho wuwjedźenej wěcy podam: Lutolski farar Dalitz (wokoło lěta 1845) měješe bratra wusłuženeho premierleutnanta, kiž pola njeho přebywaše. Tón zalubowa so do dźowki swinjaceho pastyrja na Lutolskim knježim dworje a chcyše so z njej woženić. Jeho bratr pak hańbowaše so jeho připowědać, tuž tu wěc Böttcher na so wza prědujo w Lutolu a Dalitz mjez tym w Dubrawje: Böttcher w Lutolu tutych slubjenych takle připowědźi: “Premierleutnant a. D. Dalitz und seine verlobte Braut Anna Schötz, Tochter des größten Feldbeschauers und Heerführers der knurrigen Armee.” Swoju měšnisku drastu je sebi wón wot konsistorija w Berlinje raz přez tole pismo wunuzował: “Aaron jako konsistorialny radźićel kupi swojim měšnikam drastu a wy to mi njechaće a stejiće tola wjele wyše hač wón!”

To pječa pomhaše, mjez tym zo běchu prjedy jeho próstwu něšto króć wotpokazali. W 1860tych lětach měješe wón dwójce generalnu rewiziju přetrać a posledni króć praji generalny superintendent k njemu: “Nó, mój luby knjez fararjo, wy móhli so tola nětko bórze na wotpočink sydnyć!” – "Ně, luby knjez dohladowarjo”, dźeše Böttcher, “ja mam mysle hišće na sydom lět wudźeržeć.” W Mrocnjanskej cyrkwi je zady wołtarja wulke pohrjebnišćo tamnišich knježkow ze starych časow, z kotrychž je jedyn sobu při křižnych wójnach w Palestinje wojował. W Lutolu naju młody farar přećelnje přija, ja pak nocowach w korčmje w stwičce pódla hósćneho sala a dyrbjach hač do ranja dwěmaj připosłuchać, kak tam pjeni ludźo rjejachu a sakrowachu, dokelž dla wulkeje hary njemóžach wusnyć. A to běše ćichi pjatk wječor! Tajki hołk a tajke rjejenje ja hišće w žadnej korčmje tam deleka słyšał njeběch!

Sobotu rano dźěch pěši z Lutola přez Dołki (Dolgen) a Brjazynku (Birkenhainchen) do Linjego (Groß Leine), hdźež mje wučer Klinkot přećelnje přija, z Linjego pak jědźech na wozu w Lutolu skazanym dale přez Lubchol, lěpje Lubochol (Leibchel), chudu wjes z cyrkwičku, kotraž pak so hižo w lěće 1004 w jednej lisćinje jako Liubocholi mjenuje, do Cowjego (Zaue), hdźež mje přećelna knjeni fararka z runje napječenym jutrownym tykancom syćeše. Fara z wulkim přisłušacym burskim kubłom steji krasnje na pobrjoze wulkeho Gójackeho jězora (Schwielochsee), přez kotryž so na wječor z čołmom do Niwiža (Niewisch) přewjezć dach. Niwižanski farar pilnje jutrowne prědowanje studowaše, a dokelž so tołsta ćma na zemju lěhaše, wotnajach sebi Niwižanskeho stražnika, kiž mje po pućnikach přez holu za połdra hodźiny do městačka Brylanda (Friedland) dowjedźe. Na druhe ranje dojědźech na zdalene dwórnišćo a wot tam runu smuhu hač do Kamjenca a potom sahach domoj do Wosyka.

KÓNC